Nhà nghiên cứu văn hóa, Tiến sĩ Nguyễn Ánh Hồng, Trưởng khoa Văn hóa Phát triển (Học viện Báo chí và Tuyên truyền) cho biết ngày tết này ở Việt Nam thực ra bắt nguồn từ một phong tục của người Trung Quốc nhưng đã được Việt hóa nên được lưu truyền cho đến ngày nay: "Tên gọi của Tết Hàn thực nghe có vẻ bắt chước từ Trung Quốc nhưng không phải, mà khi vào Việt Nam, nó đã hợp nhất với tết bánh trôi, bánh chay, tết tháng 3 của người Việt. Bản thân ngày tết này cũng mang ý nghĩa và thể hiện rõ nét về đặc trưng văn hóa, lối sống, những khát vọng mơ ước rất riêng của người Việt. Chính điều này đã tạo nên sức sống lâu bền của ngày tết bánh trôi, bánh chay. Khác với Tết Hàn thực ở Trung Quốc - thường không đốt lửa trong 3 ngày và chỉ ăn đồ lạnh đã nấu sẵn trước đó, ở Việt Nam, người dân không kiêng lửa, mọi việc nấu nướng vẫn diễn ra bình thường" [6] Nhà nghiên cứu Trần Quang Đức (tác giả cuốn "Ngàn năm áo mũ" và nhiều bài nghiên cứu về văn hóa dân tộc) cũng cho biết trong "An Nam phong tục sách" có ghi tục này "phỏng theo người phương Bắc, kỷ niệm ngày Giới Tử Thôi chết cháy"[1].

Tuy nhiên, các bài phân tích của Trung tâm nghiên cứu lý học Đông Phương luôn khẳng định, tết Hàn Thực không phải của người Trung Quốc, mà nó hoàn toàn liên quan tới nền văn minh của người Việt.[7][8] Tuy nhiên, phân tích của Trung tâm này có nhiều điểm đáng ngờ. Ví dụ: coi tết Hàn thực chính là tết Đoan ngọ diễn ra vào mồng 5/5 âm lịch. Báo Thanh Niên dẫn theo các phân tích của trung tâm này, trên Hà Đồ Lạc Thư thì số 3 thuộc Dương Mộc. Tháng 3 là tháng Thìn, thuộc ngũ hành Thổ và là tháng thứ năm (theo lịch Kiến Dần). Ngày 3/3 là đánh dấu ngày kết thúc của Mộc Khí. Còn Hàn Thực tức là ăn món lạnh mong cho mùa Hạ bớt nóng và Tổ tiên chúng ta sáng tạo ra món bánh trôi bánh chay để thắp hương và dâng lên hương linh gia tiên là hoàn toàn dựa trên nguyên lý âm dương ngũ hành chứ không hề liên quan tới Phật giáo hay Đạo giáo.[8] Tuy nhiên, trung tâm cũng chưa dẫn được những sử liệu khoa học xác đáng và có nhầm lẫn về mặt lịch sử[9].